Trào ngược dạ dày thực quản là một bệnh lý tiêu hóa phổ biến. Bệnh không đặc biệt nguy hiểm nhưng ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống. Trào ngược dạ dày là một trong những vấn đề tiêu hóa phổ biến nhất ở mọi người và có thể thuyên giảm thông qua chế độ ăn uống. Hãy cùng Phòng khám Đa khoa Ân Đức 1 tìm hiểu về Trào ngược dạ dày nên ăn và kiêng gì qua bài viết sau.
Tìm hiểu thêm về:
I. Trào ngược dạ dày thực quản là gì?
Trào ngược dạ dày thực quản hay còn gọi là trào ngược axit dạ dày là hiện tượng dịch trào ngược từ dạ dày lên thực quản thỉnh thoảng hoặc thường xuyên. Trào ngược dạ dày thực quản có thể là sinh lý, chức năng (không ảnh hưởng đến hoạt động thể chất và sự phát triển của cơ thể) hoặc bệnh lý. Dẫn đến suy dinh dưỡng, viêm thực quản và một số biến chứng hô hấp, trong đó có trường hợp tử vong.
II. Triệu chứng trào ngược dạ dày
- Ợ hơi, ợ chua, ợ nóng
- Ợ hơi thường xuyên khi đói là triệu chứng cần nghĩ đến bệnh trào ngược dạ dày thực quản.
- Ợ nóng là cảm giác nóng rát do nóng từ dạ dày hoặc vùng ngực dưới lan lên đến cổ.
- Chứng ợ chua thường xảy ra nhất vào buổi sáng khi đánh răng. Chứng ợ nóng và trào ngược axit cũng thường đi đôi với nhau. Người bệnh có cảm giác ợ hơi kèm theo vị đắng trong miệng.
- Triệu chứng ợ hơi trước đó có thể tăng lên khi bạn ăn no, uống nước, đầy bụng. Hoặc khó tiêu, cúi xuống, nằm hoặc ngủ vào ban đêm buồn nôn.
Triệu chứng này thường xảy ra khi ăn quá nhiều hoặc nằm ngay sau khi ăn. Bệnh nhân có xu hướng nôn mửa, buồn nôn hoặc cảm giác nghẹn khi ăn. Bệnh nhân cũng dễ bị nôn hơn khi bị chóng mặt, ốm nghén hoặc đang dùng một số loại thuốc.
-
Danh mục bài viết
Đau và tức ngực
Bệnh nhân có cảm giác tức ngực, tức ngực lan ra lưng và cánh tay. Vì triệu chứng này nên bệnh trào ngược dạ dày thực quản dễ bị nhầm lẫn với bệnh tim mạch. Cơn đau này là cơn đau ở phần thực quản chạy qua ngực. Trào ngược axit kích thích các đầu sợi thần kinh trên bề mặt niêm mạc thực quản, gây đau tương tự như đau ngực.
-
Khó nuốt
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản khi nặng rất thường dẫn đến trào ngược axit dạ dày. Điều này dẫn đến phù nề và sưng niêm mạc thực quản. Vì vậy, người bệnh cảm thấy khó nuốt, việc nuốt trở nên ngột ngạt và bị mắc kẹt ở cổ.
-
Khàn tiếng và ho
Những người bị trào ngược dạ dày có thể bị khàn giọng và ho dai dẳng. Hiện tượng này là do dây thanh bị viêm khi tiếp xúc với axit dạ dày. Bệnh nhân bị khàn giọng, khó nói và theo thời gian sẽ xuất hiện ho.
-
Miệng tiết nhiều nước bọt
Đây là phản xạ tự nhiên của miệng khi gặp axit chua dâng lên sau cơn ợ nóng. Để trung hòa axit, nước bọt được tiết ra nhiều hơn bình thường.
-
Đắng miệng
Khi dịch vị dâng lên và kèm theo mật, người bệnh cảm thấy đắng miệng. Đây là biểu hiện của rối loạn thần kinh dạ dày khiến cơ thể mở van môn vị quá rộng và tràn mật.
Ngoài ra, bệnh nhân có thể chán ăn, sụt cân, thiếu máu hoặc chảy máu đường tiêu hóa.
III. Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày thực quản
1. Nguyên nhân do thực quản
- Suy cơ vòng thực quản dưới
Cơ thắt dưới thực quản là cơ thấp nhất của thực quản được nối với dạ dày. Thông thường, khi bạn nuốt, cơ vòng thực quản dưới chỉ thư giãn. Sau đó co bóp và đóng lại để ngăn dịch từ dạ dày chảy ngược vào thực quản.
Tuy nhiên, vẫn có trường hợp trương lực cơ giảm và dịch từ dạ dày chảy ngược vào thực quản. Khi dịch dạ dày chảy ngược vào thực quản, chất nhầy thực quản cùng với bicarbonate và nước bọt. Do có tính kiềm nên trung hòa axit trong dịch dạ dày và làm giảm hoặc loại bỏ sự kích thích của niêm mạc thực quản do dịch dạ dày gây ra. Nhu động của thực quản đẩy chất lỏng trở lại dạ dày. Suy cơ vòng thực quản dưới dẫn đến bệnh trào ngược dạ dày thực quản.
Các yếu tố gây suy cơ thắt thực quản: rối loạn nhu động thực quản, giảm tiết nước bọt (hút thuốc, v.v.), thuốc kích thích thụ cảm β, thuốc ức chế α, thuốc kháng cholinergic, theophylline; Caffeine, rượu, thuốc lá, sô cô la hoặc thực phẩm béo.
- Thoát vị hoành
Cơ hoành là một cơ phẳng hình vòm ngăn cách khoang ngực và khoang bụng. Khi cơ hoành co lại, nó sẽ tăng cường sức mạnh cho cơ thắt thực quản dưới để ngăn ngừa trào ngược dạ dày thực quản. Trong thoát vị gián đoạn, một phần của dạ dày kéo dài đến cơ hoành. Lúc này, cơ vòng thực quản dưới không ngang bằng với cơ hoành nên dễ xảy ra hiện tượng trào ngược.
2. Nguyên nhân tại dạ dày
- Thức ăn ứ đọng ở dạ dày: viêm dạ dày, ung thư dạ dày, hẹp môn vị … khiến thức ăn trong dạ dày di chuyển chậm về phía ruột, từ đó làm tăng áp lực trong dạ dày.
- Áp lực ổ bụng tăng đột ngột: Ho, hắt hơi hoặc gắng sức cũng có thể gây trào ngược dạ dày.
3. Một số nguyên nhân khác
- Căng thẳng làm tăng tiết Cortisol: Cortisol làm tăng axit dạ dày, tăng lực co bóp của dạ dày và đẩy dịch vị vào thực quản. Căng thẳng làm thay đổi khả năng vận động của thực quản và khiến cơ vòng thực quản trở nên nhạy cảm. Giãn cơ xảy ra thường xuyên và kéo dài dẫn đến trào ngược dịch dạ dày lên thực quản.
- Thói quen ăn uống không tốt cho sức khỏe: ăn quá nhiều, ăn đêm, ăn trái cây có tính axit (cam, chanh…)), khi đói, ăn đồ ăn nhanh, đồ chiên rán… Gây áp lực lên trương lực của cơ thắt thực quản khiến cơ này yếu đi, đóng mở bất thường và gây trào ngược.
- Yếu tố bẩm sinh: Cơ vòng thực quản dưới yếu, bệnh nhân sa dạ dày hoặc thoát vị cơ hoành, tai nạn chấn thương … Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ nhỏ thường được xem là sinh lý bình thường với triệu chứng nôn trớ điển hình. Triệu chứng này giảm dần khi trẻ lớn lên và biến mất hoàn toàn khi trẻ đến tuổi trưởng thành.
- Béo phì: Cân nặng gây áp lực lên dạ dày và cơ thắt thực quản dưới. Dẫn đến trương lực kém, tăng khả năng trào ngược axit dạ dày và các chất khác.
IV. Tác hại của trào ngược dạ dày thực quản
- Viêm, loét thực quản: Chất lỏng thường chảy từ dạ dày lên thực quản, làm tổn thương niêm mạc thực quản và gây viêm. Nó có thể khiến bệnh nhân gặp các triệu chứng như khó nuốt, đau khi nuốt và đau ngực. Đặc biệt đau nhức sau xương ức khi ăn, buồn nôn, nôn, chán ăn.
- Hẹp thực quản: xơ hóa thực quản làm co và thu hẹp thực quản.
Barrett thực quản (tiền ung thư thực quản): Đây là bệnh trong đó các tế bào lót phần dưới của thực quản bị tổn thương. Thay đổi màu sắc do tiếp xúc nhiều lần đến axit dạ dày. Chỉ một tỷ lệ nhỏ những người bị trào ngược dạ dày thực quản sẽ phát triển thành thực quản Barrett.
-
Ung thư thực quản:
Trào ngược dạ dày thực quản dẫn đến bệnh Barrett thực quản và gây ung thư thực quản, một biến chứng hiếm gặp và nghiêm trọng. Kèm theo đó là các triệu chứng như nghẹt thở, ợ hơi, đau sau xương ức, đau dai dẳng, khàn tiếng, ho liên tục. Đau ngực và hội chứng nhiễm trùng nổi bật. Đôi khi có thể sờ thấy hạch bạch huyết sưng to ở hố thượng đòn trái hoặc ở cả hai bên. Sau một thời gian mắc bệnh, bệnh nhân sụt cân toàn thân. Trong một tháng, bạn có thể giảm hơn 5 kg do ngạt thở và suy dinh dưỡng. Da xỉn màu, khô và nếp nhăn xuất hiện rõ rệt. Khuôn mặt và bàn tay có những nếp nhăn rõ ràng và dễ nhận thấy nhất.
- Một lượng nhỏ chất lỏng có tính axit đi vào đường hô hấp trên có thể gây viêm họng, viêm xoang, viêm phế quản hoặc viêm phổi. Bệnh nhân ho dai dẳng, thở khò khè nhưng không đáp ứng hoặc đáp ứng kém với các phương pháp điều trị thông thường. Một số người bị khàn giọng do dây thanh âm trong cổ họng dày lên. Ngoài ra, những người mắc bệnh trào ngược có thể bị mòn răng, nhiễm trùng tai và viêm tuyến giáp.
V. Bị trào ngược dạ dày thực quản nên ăn gì?
1. Trào ngược dạ dày thực quản nên dùng gừng và nghệ
Có thể nói gừng và nghệ là hai loại gia vị thường thấy trong ẩm thực Việt Nam từ xưa đến nay. Ngoài tác dụng kích thích vị giác và tăng thêm hương vị đậm đà cho các món ăn. Gừng và nghệ còn rất hữu ích trong việc điều trị rối loạn dạ dày nhờ đặc tính chống viêm tự nhiên.
Khoa học hiện đã kiểm nghiệm và cho ra hoạt chất nano-curcumin thu được từ củ nghệ bằng công nghệ nano. Điều này làm tăng hiệu quả điều trị bệnh bằng nghệ lên 40 lần so với sử dụng nghệ tươi hoặc bột nghệ trực tiếp.
2. Bánh mỳ, bột yến mạch
Đây là lựa chọn thực phẩm tốt nhất cho người mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản, đặc biệt khi người bệnh đang đói.
Cả yến mạch và bánh mì đều có khả năng “hấp thụ” lượng axit dư thừa trong dạ dày nên có thể giúp giảm nhanh chứng ợ chua, đau rát. Yến mạch còn có thể nấu thành súp, cháo, trộn với sữa hoặc làm bánh.
3. Các loại đậu
Các loại đậu như đậu đen, đậu xanh, đậu nành, đậu đỏ, … Chúng chứa nhiều chất xơ và axit amin rất tốt cho sức khỏe người bị trào ngược dạ dày thực quản. Tuy nhiên, một số loại đậu xanh, đậu nành, đậu Hà Lan và đậu đen có chứa carbohydrate phức tạp dễ gây đầy hơi. Chính vì vậy, bạn nên ngâm loại đậu này qua đêm trước khi nấu để đậu mềm. Và chỉ ăn một lượng nhỏ để cơ thể dễ tiêu hóa, thích nghi và ngăn ngừa đầy hơi.
4. Bị trào ngược dạ dày thực quản nên uống sữa
Sữa giúp cung cấp cho cơ thể nhiều dưỡng chất, có khả năng làm bão hòa axit dạ dày và cũng rất dễ tiêu hóa. Vì vậy, sữa có tác dụng rất tốt với người bị trào ngược dạ dày thực quản. Tuy nhiên, cần lưu ý không nên uống sữa khi vừa thức dậy hoặc lúc bụng đói. Tốt nhất, mọi người nên uống sữa khoảng 2 giờ sau khi ăn, bất kể có bị bệnh hay không. Bạn nên uống sữa ấm, quá lạnh hoặc quá nóng đều không tốt cho bạn.
Bạn cũng có thể sử dụng sữa chua: vì nó có chứa các enzym tiêu hóa probiotic giúp đẩy nhanh quá trình tiêu hóa. Và do đó đẩy nhanh quá trình làm rỗng dạ dày và mang lại sự cải thiện nhanh chóng cho bệnh trào ngược dạ dày thực quản.
5. Nên ăn nhiều rau xanh
Rau củ quả là sự lựa chọn an toàn cho người bị trào ngược dạ dày thực quản. Vì rất giàu vitamin, khoáng chất, chất xơ và có đặc tính chống viêm hiệu quả.
Người bệnh nên ăn nhiều rau củ quả như cải xoăn, dưa chuột, khoai lang, khoai tây, cà rốt, bí ngô; Dưa, chuối, bơ, việt quất, mâm xôi… Hạn chế các loại trái cây họ cam quýt, …
6. Nhai kẹo cao su
Nhai kẹo cao su, nhai kẹo cao su kích thích sản xuất nước bọt có tính kiềm. Giúp giảm đau ở niêm mạc thực quản và “làm sạch” axit về phía dạ dày một cách hiệu quả. Lưu ý không nên nhai kẹo cao su có vị bạc hà vì thành phần bạc hà có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động của cơ thắt thực quản dưới.
7. Các loại đạm dễ tiêu
Các loại đạm dễ tiêu hóa tốt cho người bị trào ngược bao gồm thăn lợn, tim lợn, thịt lưỡi lợn và thịt ngỗng. Người bệnh nên tránh ăn nhiều thịt vịt, thịt gà. Thịt vịt thì nguội còn thịt gà thì nóng cũng không ngon.
8. Gạo lứt
Gạo lứt khác với gạo thường ở chỗ vẫn có lớp cám bên ngoài và chứa hàm lượng chất xơ cao hơn. Vì vậy, bằng cách tiêu thụ gạo lứt hàng ngày, người bị trào ngược dạ dày thực quản có thể giảm triệu chứng ợ nóng, chướng bụng, chướng bụng.
Điều này là do hàm lượng chất xơ hỗ trợ hoạt động bình thường của cơ vòng thực quản dưới và ngăn chặn axit dạ dày chảy vào thực quản.
VI. Trào ngược dạ dày thực quản cần tránh những gì?
1. Thực phẩm giàu chất béo
Hạn chế thực phẩm giàu chất béo như: mỡ động vật, đồ chiên rán, đồ chiên rán nhiều chất béo… đồ ăn càng nhiều chất béo. Thì quá trình tiêu hóa càng chậm và khó khăn hơn.
Nếu có rối loạn tiêu hóa, hình thành trứng trong bụng làm tăng áp lực lên dạ dày. Và từ đó cũng gây áp lực lên cơ thắt thực quản dưới. Ngoài ra, thức ăn mất nhiều thời gian hơn để tiêu hóa. Làm chậm quá trình tiêu hóa thức ăn và tạo ra khả năng trào ngược dạ dày thực quản.
2. Trào ngược dạ dày thực quản nên kiêng cà phê, rượu, thuốc lá
Các đồ uống kích thích như cà phê, trà và các đồ uống chứa caffein khác có khả năng làm tăng sự thư giãn của cơ thực quản dưới. Từ đó làm tăng tiết axit trong dạ dày. Rượu, đồ uống có ga ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình co bóp của cơ vòng thực quản, gây trào ngược axit từ dạ dày lên thực quản.
Thuốc lá cũng có tác dụng tương tự như đồ uống có cồn, kích thích hệ thần kinh điều khiển cơ thắt thực quản. Vì vậy, bạn nên tránh tiêu thụ càng nhiều càng tốt. Ngoài ra, cơ thắt thực quản cũng bị ảnh hưởng tiêu cực khi tiêu thụ nhiều sữa và sôcôla giàu canxi, protein và chất béo.
3. Trái cây chứa nhiều axit
Trái cây chứa nhiều axit là loại trái cây rất tốt cho sức khỏe, cung cấp vitamin và khoáng chất. Tuy nhiên người bệnh trào ngược dạ dày thực quản nên hạn chế ăn cam, quýt và các loại trái cây họ cam quýt, chanh, bưởi …
Những loại trái cây này thường có vị đắng và chứa nhiều vitamin C nên làm tăng tiết dịch dạ dày. Hàm lượng nước ép của những loại trái cây này cũng nên được hạn chế.
Hoa quả tốt nhất nên ăn ngoài bữa ăn. Nếu ăn trái cây sau bữa ăn (tráng miệng), quá trình lên men trong ruột có thể xảy ra. Và do đó làm tăng trào ngược axit vào thực quản.
4. Thực phẩm nhiều chất béo
Thực phẩm có nhiều chất béo như đồ chiên rán nhiều dầu mỡ, mỡ động vật … Chúng gây khó tiêu hóa, dễ gây đau bụng, tăng áp lực lên dạ dày. Làm giảm cơ vòng thực quản và có thể gây trào ngược dạ dày thực quản.
5. Gia vị
Loại gia vị được sử dụng phổ biến trong thực đơn hàng ngày. Tuy nhiên, người mắc bệnh này nên hạn chế sử dụng các loại gia vị có tính nóng như ớt, bạc hà, tỏi… Các chất gây kích ứng màng nhầy của thực quản và còn làm tăng cảm giác nóng rát ở dạ dày.
Hạn chế tiêu thụ muối vì nó làm suy yếu chức năng cơ vòng. Bạn chỉ nên nêm thức ăn bằng muối. Không thêm nước mắm hoặc nước tương. Tránh nước mắm và các thực phẩm khô, mặn (cá khô).
6. Sôcôla
Sôcôla là món ăn vặt được nhiều người yêu thích. Tuy nhiên, người bị trào ngược dạ dày thực quản không nên sử dụng vì chứa nhiều caffeine và cacao. Những chất này làm trầm trọng thêm triệu chứng ợ nóng của người bệnh. Và làm tăng khả năng axit dạ dày trào ngược lên thực quản.
VII. Những lưu ý khi mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản
+ Không hút thuốc. Vì hút thuốc làm gián đoạn sự co bóp của cơ thực quản dưới nên dẫn đến trào ngược dạ dày.
+ Ăn chậm, nhai kỹ và chia bữa ăn thành nhiều phần nhỏ. Điều này hỗ trợ chức năng của hệ tiêu hóa, giảm áp lực lên thành dạ dày. Và ngăn ngừa trào ngược dạ dày thực quản.
+ Hạn chế ăn đồ chua, cay, đồ uống có ga và rượu. Những thực phẩm này không tốt cho dạ dày và khiến tình trạng rối loạn dạ dày trở nên trầm trọng hơn.
+ Giảm tiêu thụ thực phẩm nhiều chất béo vì những thực phẩm này gây khó tiêu. Làm chậm quá trình tiêu hóa và tăng nguy cơ trào ngược.
+ Không hút thuốc, uống rượu, đồ uống có ga hoặc sử dụng chất kích thích. Vì những đồ uống này làm thay đổi sự co bóp của dạ dày và hoạt động của cơ vòng thực quản.
+ Duy trì cân nặng hợp lý, tránh tăng cân hoặc béo phì đột ngột. Bởi vì trọng lượng dư thừa làm tăng áp lực lên thành dạ dày. Và làm trầm trọng thêm tình trạng trào ngược dạ dày thực quản.
+ Bữa tối nên ăn trước khi đi ngủ ít nhất 3 tiếng. Vì lúc này dạ dày bước vào trạng thái nghỉ ngơi và không xảy ra hiện tượng khó tiêu hay ợ hơi.
+ Bạn nên kê cao đầu khi ngủ để tránh axit trào ngược vào dạ dày.
+ Duy trì tâm trạng vui vẻ, thường xuyên áp dụng các biện pháp xả stress, thư giãn như nghe nhạc, trò chuyện cùng bạn bè, đi du lịch… Điều này có thể làm giảm phần nào các triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản.
+ Tránh mặc quần chật, đặc biệt là quanh eo, vì chúng gây áp lực lên dạ dày và làm tăng nguy cơ trào ngược.
Phòng khám Đa khoa Ân Đức là phòng khám uy tín trên địa bàn Thành phố Đà Nẵng. Và trở thành điểm khám bệnh đáng tin cậy dành cho tất cả mọi người. Được phép thông tuyến thẻ bảo hiểm y tế từ các tuyến bệnh viện quận, huyện, trạm y tế. Phòng Khám Đa Khoa Ân Đức 1 cung cấp cơ sở điều trị y tế tiên tiến toàn diện và hiện đại nhất. Với đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao, bệnh nhân an tâm khi đến đây.
Để đặt lịch khám tại đây, quý khách vui lòng bấm số HOTLINE: 0236 3789 517 hoặc đặt lịch trực tiếp qua:
PHÒNG KHÁM ĐA KHOA ÂN ĐỨC 1
Địa chỉ: 517 Tôn Đức Thắng, Hòa Khánh Nam, Liên Chiểu, Đà Nẵng
Điện thoại: 0236 37 89 517
Zalo: 0368.275.751
Email: anduc1.pkdk@gmail.com
